چگونه یک داروی ضدافسردگی انتخاب میشود؟

داروهای ضدافسردگی مختلفی در طی ۷۰ سال گذشته ساخته شده اند.ایمیپرامین و ایپرونیازید اولین داروهای ضدافسردگی بودند. ایمیپرامین از پرومتازین که یک ضدحساسیت بود ساخته شد و ایپرونیازید از ایزونیازید که داروی ضدسل بود ساخته شد.

۱-ضدافسردگیهای سه حلقه ای.

ایمیپرامین اولین ضدافسردگی سه حلقه ای بود که ۷۰ سال پیش ساخته شد. سه حلقه ایها قدرت آرامبخشی بالایی دارند که ممکن است برای بیماران اضطرابی و پانیک خوشایند باشد اما برای بقیه بیماران خوشایند نیست.

این دسته داروها اثرات گوارشی هم دارند یعنی باعث یبوست وخشکی دهان میشوند لذا برای بیمارانی که سندرم روده تحریک پذیر دارند مفید است. همچنین بخاطر اثرات خواب آوری برای اختلالات خواب نیز کاربرد دارند. از طرفی کلومیپرامین در این دسته بخاطر تاثیرزیادی که بر گیرنده سروتونین دارد اثر ضدوسواس دارد.دیگر آنکه نورتریپ تیلین در دسته سه حلقه ایها برای پیشگیری از سردردهای میگرنی بکار میرود.

همه این تاثیرات باعث میشود در کسانی که افسردگی همراه با اضطراب یا وسواس یا مشکلات گوارشی و روان تنی یامیگرن یا بی خوابی دارند از ضدافسردگیهای سه حلقه ای استفاده شود.

۲-ضدافسردگیهای ضد مونوآمین اکسیداز.

اولین ضدافسردگی از این نسل ایپرونیازید بود که ۷۰ سال پیش از یک داروی ضد سل یعنی ایزونیازید ساخته شد. این نوع ضدافسردگیها اثرات تحریکی دارند و لذا در بیماران افسرده که ازنظر حرکتی روانی کند هستند و پرخوابی دارند استفاده می شوند.

بدلیل تداخل این داروها با مواد غذایی حاوی تیرامین و بعضی داروهای دیگر که باعث حمله فشارخون بالا می شود از آنها کمتر از گذشته استفاده میشود و فرد باید حتما رژیم غذایی خاصی رارعایت کند. هنوز هم در افسردگیهای مقاوم بدرمان داروهای ضد مونوآمین اکسیداز یا ضد مائو کاربرد خاص خود را دارند.

۳-ضدافسردگیهای مهارکننده بازجذب سروتونین.

پس از ساخت ضدافسردگیهای سه حلقه ای و ضد مونوآمین اکسیداز، دانشمندان به این نتیجه رسیدند که سروتونین نقش مهمی در پیدایش اختلالات خلقی یعنی افسردگی دارد . در نتیجه در اواخر دهه ۸۰ میلادی داروی فلوکستین به عنوان اولین ضدافسردگی از خانواده خودش ساخته شد و در طی چندسال به پرفروش ترین داروی ضدافسردگی تبدیل شد.

خوبی این دارو عوارض جانبی کمتر و احتمال مسمومیت خیلی کمتر نسبت به سه حلقه ایها بود .با توجه به عارضه کمی که فلوکستین داشت به سرعت  سیتالوپرام،سرترالین،فلاوکسامین ،پاروکستین از همین دسته دارو ساخته شدند.  و همچنان جزو داروهای اصلی ضدافسردگی هستند. این داروها بر اضطراب،وسواس،اضطراب جدایی،بیماریهای گوارشی و روان تنی کاربرد دارند در نتیجه در افسردگیهایی که با این مشکلات همراهند کاربرد دارند. از طرفی چون اثرات آرامبخشی و گوارشی کمتری دارند نسبت به سه حلقه ایها بهتر تحمل میشوند.

۴-ضدافسردگیهای ضد بازجذب توام سروتونین نورآدرنالین

پس از کشف این مطلب که سروتونین،دوپامین و نورآدرنالین در افسردگی نقش دارند داروهای دیگری ساخته شدند مانند ونلافاکسین و دولوکستین که هم بر سیستم سروتونین و هم نورآدرنالین موثرند.

۵-آگوملاتین.

پس از کشف تاثیر ساعت بیولوژیک مغز ونیز نقش خواب و چرخه خواب و بیداری در افسردگی فصلی و کشف گیرنده های ملاتونینی دارو آگو ملاتونین ساخته شد . دارویی که از عوارض جانبی اندکی برخوردار است.

۶-سایر ضدافسردگیها

بوپروپیون داروی ضدافسردگی دیگری است که عمدتا بر گیرنده های دوپامینی اثر دارد و اثر جانبی اندکی بر عارضه جنسی و اشتها دارد وممکن است تاحدی سبب بهبود میل جنسی گردد. از طرفی این دارو میل به مصرف سیگار را کاهش میدهد و برای ترک سیگار هم کاربرد دارد.

میرتازاپین  ضدافسردگی دیگری است که اثرات آرامبخشی قوی دارد و اشتها را افزایش میدهد و لذا در بیماران افسرده ای که اضطراب و مشکل بیخوابی نیز دارند کاربرد دارد . در بیماران دچار سرطان که تحت شیمی درمانی بوده و کاهش اشتها داشته و افسردگی و اضطراب دارند نیز موثر است .

با وجود همه این داروهای ضدافسردگی ،بیماری افسردگی همچنان انسانهای زیادی را رنج میدهد و در بسیاری از موارد تنها میتواند شدت علایم افسردگی را کاهش دهد در نتیجه هنوز نیاز به یک ضدافسردگی ایده آل هست.

۷-ضدافسردگی آینده

اثرات شاخص و سریع داروی بیهوشی  کتامین بر علایم افسردگی سبب شروع پژوهشهای گسترده ای در زمینه کشف سایر مکانیسمهای ایجاد افسردگی گردیده است . که میتواند نوید بخش باشد اما تا آنزمان چندسال دیگر باقی است.ماده کتامین گاهی بصورت خیابانی و غیر مجاز مورد سوءمصرف قرار میگیرد.